Licht aan de Horizon
Even bij Gertie Buseman buurten, de coördinator van clubhuis De Horizon. Daar heb ik weinig reistijd voor nodig. Ik woon op steenworpafstand van het gebouw. Ze heeft tijd voor mij om over het onderzoek te vertellen: over hoe leden van het clubhuis hun lidmaatschap bij het clubhuis ervaren voor en tijdens de sluiting vanwege corona. Het onderzoek is een initiatief van Stynke Castelein, werkzaam bij Lentis Research en is uitgevoerd door Ineke Haakma. De staf van de Horizon werkte eraan mee en Ivano Terstall vertegenwoordigde de leden van het Clubhuis. Wereldwijd zijn de principes van het herstelgericht werken steeds meer het uitganspunt voor een ggz, die zich meer richt op de wensen en behoeften van cliënten in het leiden van een betekenisvol leven. Clubhuizen bieden een plek waar mensen in contact kunnen komen met anderen en op basis van eigen interesses kunnen werken aan hun eigen ontwikkeling.
Door Anne Helmus
Gertie: ‘Het doel van het onderzoek richtte zich op twee zaken. We wilden graag weten wat het clubhuis voor de leden betekent. Voor en na de coronasluiting. Ook wilden we in kaart brengen in hoeverre de ervaringen van de leden erop wijzen dat er wordt voorzien in hun psychologische basisbehoeften.’ Het oorspronkelijk idee van het onderzoek was om leden op locatie te interviewen over hun ervaringen. ‘Vanwege de lockdown hebben we in plaats van interviews in het clubhuis te laten plaatsvinden, de interviews telefonisch afgenomen. De vragen gingen over de rol van het clubhuis in het leven van de leden en wat de sluiting met hen heeft gedaan. Ook werd er onder andere gevraagd naar de regelmaat van bezoek aan het clubhuis, wat leden er deden, hoe zij het contact ervaren met de andere leden en de stafleden. En hoe hun leven is veranderd sinds het clubhuis is gesloten. Van de ongeveer 45 actieve leden in mei 2020 hebben 16 mensen deelgenomen aan het onderzoek.’ Iedereen is gelijk ‘Over het thema verbondenheid voor de sluiting zeggen leden dat ze het fijn vinden dat iedereen in het clubhuis als gelijk wordt gezien en geaccepteerd wordt. ‘Ook vinden mensen het fijn dat er naar elkaar geluisterd wordt. ‘Mensen nemen de tijd voor je en zijn begripvol.’ Nog een andere reactie: ‘Ik vind het fijn dat het clubhuis bestaat. Het past me beter dan zo’n activiteitencentrum. Hier ben je meer betrokken bij de mensen dat vind ik gewoon leuker. Dat je hier kan eten is voor mij ook een groot pluspunt.’ Leden vinden het fijn om altijd terecht te kunnen, dat je anderen kunt spreken en samen kunt koffiedrinken. Verbondenheid tijdens de sluiting De mensen missen tijdens de sluiting het contact met anderen. Men mist de steun en gezelligheid en de plek om op adem te kunnen komen. Leden geven aan minder mensen te spreken: ‘Ik voel me een Einzelgänger’, ‘Je komt met bijna niemand in gesprek’,‘Ik laat mijn hond heel veel uit, die hond denkt: Nu alweer!’ ‘Ik kan mijn hond dingen vertellen maar die zegt niets terug.’ Een ander lid zegt dat hij of zij nu veel meer op zichzelf is aangewezen, wat leidt tot piekeren en verveling. Veel leden hopen dat het clubhuis snel weer opengaat, omdat zij het contact met anderen missen. Rol van stafleden De leden zijn positief over de rol van stafleden. Leden vinden dat stafleden goed met ze om gaan. ‘Iedereen is gelijk. Alle mensen hebben een psychische achtergrond. Je kunt wel merken dat ze met zulke mensen kunnen omgaan en dat kan niet iedereen.’ Ze vinden het fijn dat stafleden belangstelling tonen. En uitleg geven als je iets niet begrijpt. Ook komt naar voren dat het fijn is dat leden op hetzelfde niveau met hun omgaan.
Contact houden Alle leden hebben tijdens de sluiting van het clubhuis contact met stafleden. Er is contact onderhouden met zo’n honderd mensen. Het meeste contact vindt plaats tijdens het wandelen met een staflid. Daarnaast wordt er veel met stafleden gebeld. Ook zijn er speciale inloopmomenten waarop enkele leden samen een staflid ontmoeten in het clubhuis. ‘Een keer in de week ga ik naar de Horizon. Het is altijd een verrassing wie er dan weer is.’ Leden kunnen er bijvoorbeeld bijpraten, de krant lezen of tafeltennissen. Ook kan er op deze momenten gewerkt worden op de werkafdelingen. Een groot aantal leden heeft tijdens de sluiting van het clubhuis contact met andere leden. Het contact verloopt via de telefoon of Whats App. Anderen zoeken elkaar op of gaan samen wandelen. Activiteiten voor de sluiting Leden waarderen het dat het clubhuis hun iets te doen geeft en structuur en daginvulling biedt. Er worden leuke activiteiten georganiseerd. Leden werken samen met de stafleden in de organisatie van de activiteiten. Ook kunnen leden zelf werkzaamheden uitvoeren zoals computers repareren op de werkafdeling. Er zijn leden buiten het clubhuis actief. Men wordt begeleid in het nemen van stappen richting werk. Leden kunnen cursussen volgen of vrijwilligerswerk gaan doen. Een lid vertelt dat ze eerst gestart is met vrijwilligerswerk bij de bibliotheek. Daarna is ze gaan werken bij een buitenschoolse opvang en nu start ze met een opleiding. Ze heeft hulp gekregen van een staflid bij het schrijven van een sollicitatiebrief en een jobcoach ging mee naar het werk. Ze heeft nu wel minder tijd om naar het clubhuis te komen.
Activiteiten tijdens de sluiting Tijdens de sluiting van het clubhuis missen de leden de verschillende activiteiten. Samen eten en spelletjes doen, worden het meest genoemd waarom men het clubhuis mist. Mensen missen ook het knutselen en het werken met de computers. Ook missen ze de structuur die het clubhuis biedt. Een van de leden reageert als volgt: ‘Ik mis het zo ontzettend. Ik kan niet zeggen hoe erg ik het mis. En hij zal waarschijnlijk ook nog niet opengaan. Dan moet ik nu dankbaar zijn voor een uurtje in de week. Ik hoop dat ze snel weer opengaan. Dan heb je een datum waar je naar toe kan leven.’ Conclusie De leden van het clubhuis zijn over het algemeen zeer positief over het clubhuis. Het biedt de mogelijkheid om nieuwe dingen te proberen en vaardigheden te vergroten. Het is een plek waar men zich thuis en gerespecteerd voelt. Leden mogen zelf kiezen aan welke activiteiten ze willen deelnemen en wanneer ze er mee willen stoppen. Kortom Clubhuis de Horizon biedt mensen met een achtergrond van psychische problematiek een plek voor sociale contacten, steun en zelfontwikkeling. Gertie: ‘Met dit onderzoek hebben we een wetenschappelijke onderbouwing van waar we mee bezig zijn. Dat is natuurlijk van groot belang naar de financiers de gemeente Oldambt en Lentis. De samenwerking met Lentis Research is heel goed verlopen en we zijn blij met het resultaat van het onderzoek.’