Lentis Erfgoed
Wijsheid door de jaren heen
Door Rense Schuurmans
Niets zo veranderlijk als wijsheid. Het kan gebeuren dat wat we nu, althans veel van ons, als intelligent, tolerant, doordacht en nog een aantal kenmerken die passen bij wijsheid, als zodanig beoordelen, naderhand belachelijk, kortzichtig, stom en zelfs wreed zal worden gevonden. De voorbeelden liggen voor het oprapen. Toen in de tweede helft van de jaren dertig door zorglandgoed Dennenoord een röntgenapparaat werd aangekocht was de plek van plaatsing van het doorlichtingsapparaat een vraagstuk. Het was niet de bedoeling dat de patiënten van het net geopende Noorder Sanatorium en hun familie in aanraking zouden komen met de deerniswekkende psychiatrie aan de overkant van de weg. Koop van een 2de apparaat loste de vraag op.
In- en uitsluiting Ten tijde van het begin van de marktwerking, omstreeks 2010, vond een vergelijkbare discussie over in- en uitsluiting plaats. Een populaire gedachte, ook bij veel behandelaren, was dat de wachtruimte voor mensen met enkelvoudige problematiek een andere diende te zijn dan die voor mensen met een ernstige psychische handicap. Enkelen boden met succes weerstand aan het apart zetten van de medemens met pech. Overigens, de aankleding van de gebouwen voor de eerste groep bleef luxer. Over wijsheid gesproken.
Niets zo veranderlijk als wijsheid
Verdwijnen van hekken Toen omstreeks 1970 het hertenkamp in het centrum van het terrein in Zuidlaren werd geopend, zei de toenmalige geneesheer-directeur dr. De Wilde het vreemd te vinden dat terwijl de patiënten vrijheid werd gegeven (de hekwerken rond de paviljoenen, waren afgebroken), de herten achter een hek werden geplaatst. De opmerking werd toentertijd met gelach ontvangen en dat was wellicht ook zo bedoeld. In 2023 wordt deze vorm van behandeling van het hert in Nederland bestempeld als ongewenste vrijheidsbeperking c.q. gevangenschap. Bestwil Nog een voorbeeld van het tijdgebonden karakter van wijsheid en de gevolgen voor de betrokkene door de jaren heen. De inmiddels oude man vertelt dat hij als jonge verpleegkundige in de jaren 40 vol overgave had meegewerkt aan het shocken van patiënten, omdat in de literatuur werd gesproken over een doorbraak in de behandeling. Dat het shocken tegen de wens van de patiënt werd doorgezet, was voor diens bestwil. Nog in de jaren 70 had hij geholpen bij het plaatsen van patiënten in de isoleer omdat die een injectie weigerden, ook dit werd geduid als ‘voor diens bestwil’. De man vindt dat hij in het verleden te weinig vragen heeft gesteld over de gangbare praktijk. Misschien verdient deze vorm van wijsheid het etiket duurzaam.