Woensdag 23 november organiseerde Lentis een debat met de titel: De Kunst van Loslaten. Euthanasie bij psychiatrische problematiek. Een debat met dilemma’s. Een zwaar en beladen onderwerp. Toch is het goed dat professionals in de geestelijke gezondheidszorg nadenken wat ze kunnen doen bij een verzoek voor het verlenen van euthanasie. Is daar beleid voor, regelgeving? En zo ja, hoe verloopt dan zo’n traject?

Interessant debat in mooie zaal Deze en meer vragen kwamen aan de orde tijdens de bijeenkomst ‘De Kunst van Loslaten’ in het FORUM op woensdag 23 november jl. En dat het leeft onder zorgprofessionals en anderen was duidelijk, de zaal was vol. Claar Mooij, geneesheer-directeur bij Lentis en mede-initiator van deze avond, opende het debat. ‘Euthanasie bij psychiatrisch lijden is een ingewikkeld en lastig onderwerp. Want hoe stel je ondraaglijk lijden vast?’, vroeg ze zich af, ‘Ingewikkelde materie waar we in ons werk mee te maken kunnen krijgen’.

Theatervoorstelling Na haar welkom gaf Foolcolor een indrukwekkende voorstelling: ‘Johan mag dood’. Een theaterstuk over een man die euthanasie heeft aangevraagd wegens zijn uitzichtloos psychisch lijden en wat verleend is. De voorstelling vertelt zijn levens­verhaal, van Johans jonge jaren tot het eind en is geschreven en geregisseerd door mede organisator Ine Paulien Weijer (Lentis). In de daar­op­volgende pauze gaven veel bezoekers aan geroerd te zijn en kippenvel te hebben gekregen van de voorstelling.

Uitzichtloos lijden Na de pauze was het woord aan Sisco van Veen, psychiater bij GGZ inGeest en postdoc onderzoeker bij het AUMC van ‘De Kunst van Loslaten. Vaststellen van de uitzichtloosheid in de psychiatrie’. Sisco verdiept zich in de patiëntkenmerken en artsenbetrokkenheid bij euthanasie op basis van psychisch lijden. Sisco: ‘Ik raad psychiaters aan om bij een euthanasieverzoek minder te focussen op de prognose en meer te kijken of er al genoeg geprobeerd is, dus retrospectief’.

Euthanasie bij psychisch lijden Want hoe staat het rondom euthanasie en uitzichtloos psychisch lijden? Euthanasie is mogelijk onder de euthanasiewet, maar wordt in de praktijk niet veel toegepast. Dat toonden de cijfers van Sisco aan. Het aantal verzoeken ligt tussen de duizend en tweeduizend per jaar, waarvan een klein deel (10%) ook daadwerkelijk euthanasie verleend krijgt. Sisco: ‘Psychiaters hebben vaak moeite met het onderwerp. Dat komt omdat psychische klachten niet dodelijk zijn en er steeds meer behandelingsmethoden bijkomen’. De nadruk ligt meer op het vinden van de juiste behandeling dan op het stoppen ervan, dat zit in onze aard. Sisco vindt dat je juist terug moet kijken. Is alles geprobeerd aan behandelingen, therapieën, medicatie en de sociale situatie? Dan zou verlenen van euthanasie mogelijk moeten zijn.

Debat En de praktijk? Daarover vertelden Heleen Weber, nabestaande, Tanja Berger, psychiater en geneesheer-directeur GGZ Drenthe en Richard Oude Voshaar, psychiater en hoogleraar ouderenpsychiatrie in het UCP die met euthanasie­verzoeken te maken heeft gehad. Heleen vertelde over haar dochter die psychisch bijzonder zwaar heeft geleden. Op 32 jarige leeftijd is zij begeleid gestorven. ‘Een afscheid wat we niet wilden, maar waarvan het alternatief was dat zij moest blijven lijden’, zo omschreef Heleen deze niet voor te stellen paradox, ‘Haar steunen in haar wens niet te willen leven noem ik liever een ultieme daad van moederliefde’. Binnen Lentis zijn we bezig om het protocol rondom Euthanasie bij zwaar psychisch lijden te herzien. Zodra dat gereed is, melden we dat op Lentisnet. In de tussentijd kun je met vragen over dit onderwerp terecht bij Bureau Geneesheer-directeur Lentis, via 050-5223295.

Het debat is mede mogelijk gemaakt door Dimence Groep, VNN, GGZ Drenthe, UCP en GGZ Friesland.

Sisco van Veens proefschrift kun je inzien: https://books.gildeprint.nl/thesis/575842-vanveen/8

Meer weten over de activiteiten van Foolcolor? Ine Paulien Weijer (ip.weijer@lentis.nl) vertelt je graag meer.