Een kleurrijke kerst
Ds. Mariëlle Rodenburg-Splint is predikant-geestelijk verzorger bij Lentis en deelt enkele gedachten ter bezinning rond de kleuren van kerst.
*
*
*
Ik heb het al een aantal keer horen zeggen: wat fijn dat we dit jaar weer ‘gewoon’ kerst kunnen vieren. De tijd van advent, de periode voor kerst, is voor de geestelijke verzorging een volle tijd. Op verschillende plaatsen binnen Lentis worden kerstvieringen verzorgd in allerlei vormen. Vragen en belevenissen rond advent en kerst worden uitgewisseld. Er wordt samen gezongen, gedichten worden gelezen, chocolade gegeten, en natuurlijk wordt er een kerstverhaal verteld. Een verhaal dat iets uitdraagt van de hoop en het verlangen waar het kerstfeest om draait. Het woord ‘kerst’ komt van ‘kerstmis’, vergelijkbaar met het Engelse ‘Christmas’, en verwijst dus naar de ‘mis’ of dienst die in de kerk gehouden werd ter ere van de geboorte van ‘Christ’, van Jezus Christus. De traditionele kleuren groen, rood en wit hebben een prominente plaats in de kerstmis en hebben van oudsher een symbolische betekenis.
Groen: kleur van hoop Het kerstfeest is het feest van de hoop. Van licht in de duisternis. Hoop dat er een moment aan zal breken waarop de gebrekkige wereld die we kennen plaatsmaakt voor een wereld die goed is, mooi is en waarachtig is. Waarin ieder mens tot zijn recht en bestemming komt. Nu hoor ik u denken: hoe kunnen mensen nu hoop putten uit zo’n utopisch vergezicht? Is dat niet verschrikkelijk naïef? Worden mensen niet dagelijks geconfronteerd met die gebrekkigheid, die gebrokenheid. Met hoe mensen vastgelopen zijn in hun leven. Misschien wel hebben opgegeven? U heeft gelijk. De boodschap van kerst schuurt vreselijk met de alledaagse realiteit. Het kan pijnlijk zijn om te hopen in een wereld vol pijn en verdriet. Sommigen stoppen dat flakkerende lichtje maar liever weg, dan dat we het licht laten werpen op al die dingen waar we onze ogen liever voor sluiten. In het donker kunnen we slecht zien, en dat is soms juist wel prettig. Toch vraag ik de cliënten die ik spreek wel om te hopen. Vanuit de herstelbenadering zoeken we naar kansen, mogelijkheden, hoe klein ook. Ieder stapje is er een. De kerstkleur groen staat voor hoop en leven. Zelfs in de donkerste dagen van het jaar, blijft de dennenboom groen. Na de winter zal altijd weer de lente aanbreken, zal het leven terugkeren. Het is dat vergezicht, dat ons helpt de barre tijden te doorstaan.
Door Mariëlle Rodenburg-Splint
Wit: kleur van geloof Hoop wordt gevoed wanneer we mensen om ons heen hebben die ons inspireren en zo de weg kunnen wijzen. In een wereld waar iedere mening een ‘waarheid’ mag zijn en aldus verkondigd wordt, snakken veel mensen naar voorbeelden. Rolmodellen die helderheid kunnen verschaffen over de weg die wij moeten gaan, te midden van al die mogelijke wegen die we zouden kunnen gaan. De veelkleurigheid van de waarheid maakt het soms lastig om te bepalen wat de weg vooruit is. De een zegt zus, de ander zo. Het ontbreekt ons aan een eenduidige maatstaf. Iedere mening is even waardevol. Dat brengt ook een uitdaging met zich mee. Wit licht bestaat uit verschillende kleuren. Samen vormen ze het witte licht. In de tijd waar we nu in leven zien we wel de prachtige kleuren, maar vrees ik dat we het witte licht niet meer zien. Door de bomen zien sommigen het bos niet meer. Een ideaal rolmodel zou de ideale mens zijn. De ideale mens zou ons een spiegel voor kunnen houden. Gelovigen wijzen dan altijd naar de persoon wiens geboorte we met kerst vieren. De spiegel die hij ons voorhoudt zegt ons: we zijn maar gewone mensen. Deel van een groter geheel. De wereld draait niet om ons en onze problemen. Probeer vanuit een dankbaarheid voor het leven dat leven maar gewoon zo goed mogelijk te besteden, zo goed en kwaad het gaat. Christenen geloven dat Jezus zelf God én mens in een persoon was. Daarom was hij hét meest duidelijke ideale voorbeeld om te volgen, zo werd lang gedacht. Wie kon beter als voorbeeld dienen? Gewone mensen zijn nu eenmaal niet volmaakt. Jezus was een vergezicht om naar te streven, maar met één kanttekening: je mocht weten dat het ideaalbeeld nooit bereikt zou worden. We zullen nooit worden als God. En dat was niet erg. Een geruststelling was het, die wetenschap dat we niet perfect kunnen zijn. We mochten erop vertrouwen dat als we gewoon maar oprecht probeerden een goed mens te zijn, op Jezus te lijken, dat genoeg was. Met vallen en opstaan. Iedere dag weer opnieuw.
De spiegel die onze samenleving vandaag de dag voorgehouden krijgen wordt niet vastgehouden door een rolmodel en is een stuk minder welwillend. Vastgehouden door de media of de onbestemde massa, komen de afgelopen jaren aan de lopende band verhalen naar buiten waarin mensen van hun voetstuk vallen. Mensen met status, ervaring, levenswijsheid waarvan we dachten dat het eerlijke, deugdzame mensen waren bleken toch ook tekort te schieten. Genadeloos wordt er met hen afgerekend. Misschien is er nog ruimte voor de biecht, maar ruimte voor vergeving is er niet. Het is een harde wereld geworden. Binnen de GGz zijn het misschien wel de zorgmedewerkers die de spiegel voorhouden aan cliënten. Door het bieden van structuur, een therapeutisch milieu, een behandelplan wordt toegewerkt naar een zogenaamde ‘gezonde mens’. Ook daar gaan idealen achter schuil. Net als iedere zorgmedewerker wil ook ik zo graag helpen. Vol goede moed leidt de lamme de blinde, die stukje bij beetje beter wordt. Ik ben niet volmaakt en hoef geen voorbeeld te zijn. Ik als lamme kan ook zelf leren van de blinde. Wel kan ik een voorbeeld zijn in hoe ik zelf omga met mijn eigen tekorten. Wel heb ik het nodig te geloven dat vooruitgang mogelijk is om een begin te kunnen maken in de zorg aan cliënten, zelfs als zij dat zelf niet kunnen geloven. Gevoed door die verhalen waarin het iemand lukte om zijn weg door het leven weer te vinden, vind ik geloof en hoop. Dat geloof in de mogelijkheid van een nieuw begin vieren we met kerst.
Rood: kleur van liefde Geloof, hoop en liefde. Daar staan de kerstkleuren traditioneel symbool voor: wit, groen en rood. Ik denk dat iedereen bij Lentis zijn werk doet met liefde voor de medemens, met liefde voor onze collega’s en daarmee ook met liefde voor onze organisatie die zoveel mensen probeert te helpen. Wanneer het lukt om door een bril van liefde te kijken naar de mensen om ons heen, willen we ook hopen en geloven. Maar voor dat kan moeten we denk ik ook onszelf lief hebben. Onze organisatie heeft geen makkelijke jaren achter de rug. De grote tekorten eisen zijn tol van de medewerkers die zich trouw in proberen te zetten voor het grotere goed. Er gaat worden ontvlochten en dat roept onzekerheden en vragen op. Soms maken de omstandigheden het knap lastig om die bril van liefde op te zetten, om bepaald te worden bij waar het werkelijk om gaat bij Lentis. Laten we als we elkaar de spiegel voorhouden, niet vergeten wie hem vasthoudt. Laten we welwillend zijn naar elkaar en genadig. Laten we in alle veelkleurigheid, dat stralende witte licht niet uit het oog verliezen.
Ik wens u geloof, hoop en liefde toe. Opdat we ons inzetten voor een nieuw begin, iedere dag weer opnieuw. Een hele fijne ‘gewone’ kerst gewenst!